Każde leczenie ortodontyczne ma dwa etapy:
Leczenie aktywne, gdy za pomocą aparatu ortodonta przesuwa zęby.
Aparaty zdejmowane są zakładane do jamy ustnej przez samego pacjenta, powinny być użytkowane przez kilkanaście godzin w ciągu każdej doby.
Aparaty stałe są przyklejone do zębów pacjenta przez cały czas leczenia, ale wymagają często zastosowania dodatkowych elementów (w postaci gumek czy wyciągów elastycznych), które zakłada sam pacjent.
Leczenie retencyjne = utrwalające, kiedy pacjent użytkuje aparat retencyjny = utrwalający, stabilizując wyniki leczenia (i zapobiegając nawrotowi wady).
W przypadku leczenia aparatem zdejmowanym rolę aparatu retencyjnego spełnia ten sam aparat, który pacjent nosił podczas przesuwania zębów; pacjent już nie rozkręca śruby a lekarz nie aktywuje sprężyn przesuwających zęby.
Po zakończeniu fazy aktywnego leczeniu aparatem stałym – ortodonta wykonuje specjalny aparat retencyjny. W zależności od rodzaju wady, wieku pacjenta, postaci zgryzu po zakończeniu leczenia lekarz dobiera odpowiedni dla danej osoby typ retencji. Aparatem retencyjnym może być przezroczysta, plastikowa szyna, stały reteiner (przyklejony od strony językowej zębów) lub zdejmowana płyta retencyjna.
W każdym z etapów leczenia do uzyskania oczekiwanego wyniku konieczna jest współpraca pacjenta, a w przypadku dziecka – także jego rodziców.